Καταγράφωντας την ιστορία του μηχανοκίονητου αθλητισμού στην Κύπρο και καθώς οι πηγές πληροφόρησης είναι λιγοστές μέχρι και ανύπαρκτες κάποιες μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί είναι αξιες αναφοράς.
Του Χρυσόστομου Κυλίλη
Στα πολλά χρόνια ενασχόλησης μου με τον γραπτώ τύπου είχα την ευκαιρία να πάρω συνέντευξη από τον αείμνηστο Ανδρέα Τρικωμίτη που στα 71 και κάτι χρόνια που κουβαλούσε στις πλάτες του κατάφερνε να περιορίζεται στο μπάκετ ενώς αγωνιστικού και δεμένος με το κράνος του και τα στροφόμετρα στα φουλ λάμβανε μέρος στους αγώνες ράλι και μάλιστα κτυπούσε και χρόνους.
Η συνέντευξη αυτή είχεν παρθεί πριν από πολλά χρόνια και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1997 που έλαβε μέρος στο 25ο Διεθνές Ράλι Κύπρος με συνοδηγό τον Ξενοφών Κυριακίδη με το Mobil 1 Suzuki Swift και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν μετά την 5η ειδική διαδρομή με μηχανικό πρόβλημα. Από τα 78 αυτοκίνητα που είχαν ξεκινήσει τον αγώνα μέχριν την στιγμή της αποχώρησης τους ήταν στην 52η θέση.
Ο «πατέρας» των κυπριακών αγώνων αυτοκινήτου στα 45 και πλέων χρόνια ενασχόλησης του με τον μηχανοκίνητο αθλητισμό πέραν από τους κόπους και τις συγκινήσεις έχει να επιδείξει και πολλές επιτυχίες. Δεν ήταν και λίγα τα πράγματα που θυμήθηκε και μοιράστηκε μαζί μας στην πολύχρονη του αγωνιστική καριέρα που ξεκίνησε το 1952.
Καθώς υπάρχουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του μηχανοκίνητου αθλητισμού στην Κύπρο παρουσιάζουμε αυτούσια την συνέντευξη που μας παραχώρησε και είχαμε δημοσιεύση στο Χαραυγή Αυτοκίνητο στο τεύχος Οκτωβρίου του 1997.
ΕΡ. Κύριες Τρικωμίτη πότε ξεκινά η ιστορία των αγώνων αυτοκινήτου στην Κύπρο, αν γνωρίζετε και πότε αναμιχθήκατε εσείς με τους αγώνες; Τι είναι εκείνο που σας ώθησε σ’ αυτούς;
Η ιστορία των αγώνων αυτοκινήτου στη Κύπρο αρχίζει το 1950, την χρονιά εκείνη ιδρύθηκε το Famagusta Motor Club από τους αγγλους που κατοικούσαν στο τέσσερα μίλι στην Αμμόχωστο με πρωτεργάτη τον Πωλ Στήβεν.
Αρχικά γινόντουσαν αγώνες ωτοκρος και δεξιοτεχνίας ενώ από το 1952 αρχισαν και αγώνες που δεν ονομαζόντουσαν ράλι αλλά αγώνες ακριβείας μιάς και οι ταχύτητες που αναπτυσσόταν ήταν και περιορισμένες. Την εποχή εκείνη είχα σχολή οδηγών στην Αμμόχωστο και μάθαινα τον κόσμο να οδηγά. Πολλοί από αυτούς που έμαθαν κοντά μου να οδηγούν ξεκίνησαν να λαμβάνουν μέρος στους διάφορους αγώνες. Μιάς και τους έμαθα να οδηγούν δεν το θεωρούσα σωστό να λαμβάνω μέρος και να τους ανταγωνίζομαι και δεν έτρεχα. Οι «μαθητές» μου όμως άρχισαν να με πειράζουν και να με κοροιδεύουν ότι τάχα δεν λάμβανα μέρος γιατι φοβόμουνα ότι θα με κέρδιζε ο Αδάμος ο Πραστίτης που ήταν καλύτερος μου οδηγός την εποχή εκείνη καθώς και άλλοι. Αυτό δεν το άντεξα και έτσι στο τέλος του 1951 αρχισα να ενδιαφέρομαι για τους αγώνες. Ενας δεύτερος λόγος ήταν γιατί άρχισαν να ενδιαφέρονται για τους αγώνες και λάμβανα μέρος και ξένοι οδηγοί από το εξωτερικό. Ξεκίνησα να τρέχω με ένα Μόρις Μαϊνορ που είχα και στην σχολή και μάθαινα τον κόσμο να οδηγεί
Ερ. Συστηματικά πότε ξεκινήσατε και πότε ήρθε η πρώτη σου επιτυχία;
Από το 1952 που έγινε και ο πρώτος μεγάλος αγώνας ακριβείας που ξεκίνησε από την Αμμόχωστο πήγαμε προς το Πραστείο βγήκαμε προς το Λευκόνοικο και κατευθυνθήκαμε προς το Μερσινίκη και την Καντάρα. Ακολούθως κατεβήκαμε προς το Αυλό και την Κώμη Κεπήρ και ηρθαμε πίσω στην Αμμόχωστο. Χαρακτηριστικό της διαδρομής αυτής είναι ότι πάνω στην Καντάρα υπήρχε ένα σημείο που άρεσε πολύ στους αγγλους επειδή είχε πανοραμική θέα. Έβλεπες από τα νότια την περιοχή της Μεσαορίας μέχρι την Αμμόχωστο σαν να βρισκόσουν μέσα σε αεροπλάνο και από τα βόρεια τον Δαυλό, το φλαμούδι και την θάλασσα προς την Κερύνεια.
Η πρώτη μου επιτυχία ήρθε από τον πρώτο μου αγώνα και μέχρι το 1963 κέρδισα όλους τους αγώνες που έγιναν. Το 1963 οι φασαρίες με του Τούρκους διέκοψαν και τους αγώνες. Δεν θυμάμαι να έχασα αγώνα, όχι το 1961 σε ένα αγώνα όχι και τόσο σπουδαίο τερμάτισα δεύτερος όταν μου χάλασε το αβάντζο. Σταμάτησα το διόρθωσα και ξαναξεκίνησα για να τερματίσω πίσω από τον Αδάμο Πραστίτη.
Ερ. Πως ήταν οι αγώνες της εποχής εκείνης; Ποίοι ηταν οι αντιπάλοι σου και με τι αυτοκίνητα έτρεξες;
Οπως αναφερα και προηγουμένος οι αγώνες της εποχής 1951-60 δεν ήταν καθαρά ράλι, ήταν περισσότερο αγώνες ακριβείας και οι οργανωτές σου καθόριζαν ότι θα καλύψεις τούτη τη διαδρομή με μέση ωριαία ταχύτητα 35 μίλια ή 35,5 μίλια σε 25 με 30 λεπτά. Πήγαινες όμως με ακρίβεια μέσα στο επιτρεπτό σου όριο ταχύτητας ώστε να μην τρως ποινή. Λόγω του ότι δεν υπήρχαν και ψηλές ταχύτητες ήταν αγώνες ακριβείας. Υπήρχαν κάποιοι οδηγοί σε κάθε αγώνα που καλύπταμαι την διαδρομή χωρίς ποινή και ξέραμε στο τέλος του αγώνα ότι θα κάναμε και διάφορες δεξιοτεχνίες όπως μπροστινές πισινές, οκταράκια, μαργαρίτες τα γκαραζ κ.λ.π για να βργεί ο νικητής.
Θυμούμαι ότι σε ένα αγώνα το 1958 στην Τύμπου στο παλαιό αεροδρόμιο ο γιατρός ο Μιχαηλίδης που ήταν από τους πρωτεργάτες των αγώνων αυτοκινήτου στη Κύπρο με τον οποίο όμως είμαστε και το «Σσιλαντρόινο» σε μιά δεξιοτεχνία στα γκαράζ την κάλυψα σε ένα καλό χρόνο κοντά στα 11 δευτερολεπτα και φωναζε ότι έγινε λάθος στα χρονόμετρα και με ξανάβαλαν να το κάνω. Την δεύτερη φορά τερμάτισα πάλι μέσα στον ίδιο χρόνο με είσοδο και έξοδο σε 5 γκαραζ πράγμα που και πάλι αμφισβήτησε το χρόνο μου και ρωτούσε πως τα καταφέρνω. Η απάντηση μου ήταν ότι έκαμνα μαγίες και σταματούσα να δουλεύουν τα χρονόμετρα.
Από τα ονόματα που θυμούμαι την εποχή εκείνη ήταν ο Αδάμος ο Πραστίτης που υποτίθετο ότι με συναγωνίζετο που έτρεχε με αυτοκίνητο Τζιάβελι που ήταν και ο αντιπρόσωπος τους. Ηταν 4κύλινδρο βρετανικό καλό αυτοκίνητο με γερή λαμαρίνα και πολλή ανάπτυξη.
Αλλοι οδηγοί ήταν ο Λέας Ευθυβούλου μαζί με τον αδελφό του Αλεξ γνωστό δημοσιογρ’αφο και ακόμη ένα αλλο αδελφό τους που δεν θυμάμαι το όνομα του. Ηταν ο Δάνος ο Σιοκιούρογλου και ο γιατρός ο Μιχαηλίδης.
Πρωτοξεκίνησα τους αγώνες από το 1951 μέχρι το 1953 έτρεχα με το Μορις Μάινορ που είχαν και στην σχολή οδηγων. Το 1954 που παντρεύτηκα αγόρασα το πρώτο μου Χίλμανπου ήταν 1-75 κυβικά και συνέχισα να τρέχω με Χίλμαν μέχρι το 1963 που σταμάτησαν οι αγώνες.
Στη συνέχεια που ξεκίνησαν οι αγώνες το 1964 μέχρι το 1965 έτρεχα με ένα Hilman Super Mix που ήταν και πιό δυνατό και από το 1966 μέχρι και το 1968 έτρεχα με τα HINO Contessa, μάλιστα αυτά τα δυό χρόνια πέτυχα 16 συνολικά πρώτες θέσεις.
Από το 1968 μέχρι και τώρα τρέχω με τα Suzuki, αρχικά ξεκίνησα με τα 360 κυβικά, πήγα στα 500 κυβικά στα 1000 κυβικά για να τρέχω τώρα με τα 1300 κυβικά.
Ερ. Τι ήταν τα επαθλα σας μετά από κάθε αγώνα;
Στο τέλος κάθε αγώνα υπήρχαν τα κύπελλα και οι ασπίδες. Χρηματικά ποσά δεν υπήρχαν. Κύπελλα υπήρχαν και για την δεξιοτεχνία και για την ακρίβεια κ.λ.π. Το αποτέλεσμα ήταν στο τέλος κάθε αγώνα να γεμίζω μια κοφίνα με κύπελλα και να φεύγω. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι το 1974 που φύγαμε από το Βαρώσι είχα 184 κυπελλα και Ασπίδες και δεν είναι υπερβολή αυτό καθώς είχα και πολλά από την πάλη καθώς ήμουν και πρωτοπαλαιστής μέχρι το 1960.
Από το Βαρώσι έχω και μιά ιστορία. Στον ίδιο δρόμο ο πεθερός μου είχε κτισμένα τα σπίτια και των πέντε του παιδιών που ήταν και πανομοιότυπα. Ο κουνιάδος μου που ήταν και δίπλα μου ενοικίασε το σπίτι στο σωματείο ΑΝΟΡΘΩΣΗ.
Μιά μερα κτυπά ένας κύριος το κουδούνι του σπιτιού μου και του άνοιξε η γυναίκα μου. Αυτός σαστισμένος της λέει « συγνώμη κυρία μου , συγνώμη έκανα λάθος εν το σπίτι του Τρικωμίτη που θέλω». Η γυναίκα μου του λέει «αυτό είναι το σπίτι του Τρικωμίτη περίμενε να τον φωνάξω» Της απαντά «Παναγία μου, εν το σπίτι του Τρικωμίτη τούτο και έχει τόσα κύπελλα, εγώ νόμισα ότι μπήκα στο σωματείο της Ανόρθωσης».
Αργότερα τα κύπελλα τα μετέφερα στα γραφεία που είχαμε τα αυτοκίνητα στην Αμμόχωστο και με την εισβολή έμειναν στους Τούρκους.
Ασε που ο γιατρός ο Μιχαηλίδης έφτασε στο σημείο που δεν ήθελε να τρέχω για να κερδίζω καθώς μονοπωλούσα τις νίκες από το 1952 μέχρι και το 1967 σε όλους τους αγώνες.
Ερ. Αναφέρατε ότι στους αγώνες υπήρχαν και ξένοι οδηγοί. Αυτοί ήταν από το εξωτερικό ή ήταν άγγλοι που βρισκόνταν στην Κύπρο;
Πολλοί ήταν Άγγλοι από την Κύπρο. Υπήρχαν και άλλοι που ήταν από το εξωτερικό που ερχόντουσαν ειδικά για τους αγώνες. Σε ένα αγώνα το 1957 που ήταν ράλι στο στιλ του Μόντε Κάρλο υπήρχαν 72 συμμετοχές όπου από αυτές σχεδόν οι μισές ήταν από το εξωτερικό. Ηρθαν ντυμένοι με τα φουλάρια τους τα γυαλία τους και τα καπελακια τους με κάτι όμορφα και δυνατά σπορ αυτοκίνητα όπως τα Triumph TR3 που τους πατούσαν την πεζίνα και πουμπούριζαν οι τόποι. Προετοιμασμένα αγωνιστηκά έτοιμα για τον αγώνα.
Το έπαθλο του αγώνα για τους κύπριους οδηγούς ήταν η συμμετοχή του νικητή στο Ράλι Ακρόπολης με καλυμένα τα έξοδα από τις εισπράξεις του αγώνα που στον τερματισμό του αγώνα στο ΓΣΠ στη Λευκωσία υπήρχε και έκθεση αυτοκινήτου.
Για να τρέξω στον αγώνα και πιστεύοντας ότι θα κέρδιζα πήγα άρον – άρον στην Λεμεσό και αγόρασα καινούργιο Χιλμαν. Ηταν το μοναδικό και βρισκόταν στο γκαραζ του Καρμιώτη. Το πήρα και για 20 μέρες πήγαινα στον Απόστολο Ανδρέα και επέστρεφα δυό φορές την ημέρα για να του κόψω μίλια και να λάβω μέρος στον αγώνα. Τα μόνα έξτρα που είχα ήταν ένας προβολέας για τη νύκτα και ένα κόιλ σούπερ τσιάρτς με λάδι για να μη βράζει. Δεν είχα ούτε σέρβις ούτε τίποτα. Τη μηχανή την ρύθμιζα μόνος μου.
Ο αγώνας έγινε από κοινού με το νεοσύστατο κλάπ της Λευκωσίας που το είχε ιδρύση ο Γιατρός ο Μιχαηλίδης και το κλαπ της Αμμοχώστου που είχαν περισσότερη πείρα.
Καλύψαμε τον αγώνα και φτάσαμε στο ΓΣΠ όπου θα κάναμε το τελικό στάδιο με τις δεξιοετεχνίες. Ηρθε κοντά μου ο μακαρίτης ο Μουστερής του Σολομωνίδη και μου είπε : « Ανδρέααν κερδίσουμεν τον αγώνα θα πάρεις και εκατόν λίρες από την εταιρεία πολλά λεφτά για την εποχή. Η απάντηση μου ήταν αφού καλύψαμε 1050 μίλια και ήρθαμε ως εδώ χωρίς να σπάσει μη φοβάστε και τούτους εχω τους για πρόγευμα. Ξεκινήσαμε τις δοκιμασίες και μέσα στους κανονισμούς δεν έπρεπε να πατήσουμε τα στόπερ πριν περάσουμε την γραμμή που μας καθόριζαν γιατί είχε πέναλτι.
Ο Αδάμος ο Πραστίτης που είχε για συνοδηγό του τον ηλεκτρολόγο αυτοκινήτων τον Ησαϊα έκαμαν τέχνες να βάλουν κουμπί που θα διέκοπτε το ρεύμα που πήγαινε στα φώτα του στόπερ όταν θα τα πατούσαν για να μην ανάψουν οι λάμπες. Οταν θα ξεκινούσαν πήγαν να δοκιμάσουν αν είναι πάνω η κάτω που δούλευε το σουίτς και πομπάροντας το στόπερ χρεώθηκαν με ποινή και βγήκα εγώ νικητής.
Οι οργανωτές όμως προσπαθούσαν να βρουν αιτία να μου χρεώσουν κάποια ποινή και να μου στερήσουν τη νίκη. Αρχισα τις φωνές και τις διαμαρτυρίες που δεν έπιαναν τόπο. Τότε ‘ηρθε κοντά μου ο Λέας Ευθυβούλου και με συμβούλεψε να πιάσω πέννα και χαρτί και να κάνω ένσταση γραπτή γιατί αυτοί προσπαθούσαννα με καθυστερήσουν για να περάσει η ώρα. Εκανα την ένσταση και για δεπαπέντε μέρες δυό δικαστές προσπαθούσαν να βγάλουν αποτελέσματα. Τελικά κέρδισα τον αγώνα και τα έπαθλα τα πήρα με πανηγυρικό τρόπο στο ξενοδοχείο Ντόλφιν στη Κερύνεια σε ένα χορό που έγινε στην παρουσία του Πωλ Στήβεν που ήταν και ο υπασπιστής του Χάρτινγκ.
Πρέπει να πούμε και αυτό την Ασπίδα ΚΕΟ που ήταν επαμειβόμενη και που κέρδισα το 1953, 54 και 55 μου την πήραν γιατί δεν έγιναν αγώνες το 1956 λόγο του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Την ασπίδα μου την πήρεν ο Στήβεν και όταν του την παρέδιδα του είπα ότι την θέλω πίσω από εσένα γιατί θα την κερδίσω. Η απάντηση του «Τρίκω, ετσι με αποκαλούσαν οι Αγγλοι, το ξέρεις ότι δεν είναι από τα ράλι που θα την κερδίσεις». Τελικά κέρδισα τον αγώνα και ο ίδιος ο Στήβεν μου την παρέδωσε. Με την επιτυχία μου αυτή κέρδισε και ο Σολωμονίδης εκείνη τη χρονιά καθώς πούλησε κοντά στα 90 αυτοκίνητα ενω οι άλλοι αντιπροσώποι πουλούσαν 10 με 15 αυτοκίνητα τον χρόνο.
Ερ. Κύριε Τρικωμίτη μπορείτε να μας περιγράψετε κανένα αλλο αγώνα που θυμάστε και σας έχει κάνει εντύπωση;
Είναι πολλές οι περιπτώσεις ήταν ένας αγώνα κοντά στο 1960 και τρέχαμε εγώ με το Χίλμαν και ο γιατρός ο Μιχαηλίδης με συνοδηγό το Σιοκιούρογλου με ένα Woosley και οι δυό καλύψαμε τον αγώνα στους ίδιου βαθμούς ποινής και ο γιατρός έχασε τον αγώνα μετά από μια παράβαση που είχε κάνει καθως δεν σταμάτησε στο αλτ έξω από την Δεκέλεια και το κατάγγειλαν οι χρονομέτρες.
Αλλος αγώνας που θυμάμαι ήταν και αυτός μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου. Καθώς ο αγώνας της ΕΟΚΑ βρισκόταν σε έξαρση μειώθηκε και το ενδιαφέρων για πραγματοποίηση αγώνων. Με την ανεξαρτησία είχαμε το ράλι με το «Μύθο της Αριάδνης» που διοργανώθηκε από το κλαπ Αμμοχώστου. Την εποχή εκείνη γυρίζετο στη Κύπρο η ταινία ΕΞΟΔΟΣ με τον Πωλ Νιούμαν και ο διάσημος σταρ ήταν στην Αμμόχωστο με την Τζοαν Γουντγουορντ οπου διέμενα στο ξενοδοχείο Κωστάντια. Κέρδισα και αυτό τον αγώνα και το έπαθλο το παρέλαβα από τον ίδιο το Πωλ Νιούμαν που ήταν λάτρης των αγώνων αυτοκινήτου και για μια εικοσαετία λάμβανε μέρος σε αυτούς.
Ερ. Κυριε Τρικωμίτη ολα αυτά τα χρόνια ποιούς είχες για συνοδηγούς;
Η μεγάλη μου επιτυχία στους αγώνες στηρίζετο στο γεγονός ότι είχα αρκετές γνωσεις πλοήγησης και γνώριζα τους δρόμους της Κύπρου πολύ καλά. Το ότι πηγαίναμε με χάρτη με βοηθούσε αρκετά και η δουλειά του συνοδηγού μου ήταν περιορισμένη και πολύ εύκολη. Πάντοτε διάλεγα τους συνοδηγούς μου και τους μάθαιναεγώ τι θέλω από αυτούς και έτσι είχα καλά αποτελέσματα. Στην αρχή στα πρώτα χρόνια χρησιμοποιουσα άγγλους συνοδηγούς ενώ για κάποιους αγώνες χρησιμοποίησα τον Ντίνο Πέτεβη που ήταν μαθητευόμενος αρχιτέκτονας στου Γιωργαλλίδη, του έδειξα κάποια πράγματα του έμαθα για τις τουλίπες και ξεκινήσαμε.
Μετά το 1957 ο Πωλ Στήβεν που λίγο έλειψε να τον δέρω όταν θα μου επαιρνε την επαμειβόμενη ασπίδα της ΚΕΟ έγινε ο μόνιμος μου συνοδηγός μέχρι και το 1973 όπου πετύχαμε και τις μεγαλύτερες μας νίκες.
Αν έφευγε κανένα χρόνο ενδιάμεσα ο Στήβεν που για μιά και πλέων εικοσαετία ήταν βασικός συντελεστής στη διοργάνωση αγώνων αυτή νέκρωναν βασικά. Μετά τον πόλεμο του 1974 χρησιμοποιούσα διάφορους συνοδηγούς με πιό τακτικό τον Ντέιβιντ Μπλερ.
Στη συνέντευξη που μας παρχώρησε τότε μας είπε και πολλά άλλα τα οποία για να μην σας κουράσουμε θα επανέλθουμε σε επόμενη μας αναφορά.
